Đánh thuế bất động sản thứ 2: Sẽ thiệt hại lớn cho nền kinh tế?

Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển - Viện trưởng Viện nghiên cứu Tin học và Kinh tế ứng dụng. Ảnh: Duy Quang

Bởi công cụ thuế có tính 2 mặt. Tùy từng thị trường cụ thể mà công cụ này sẽ tác động tốt hoặc tác động cản trở tới sự phát triển của thị trường đó. Do đó, phải sử dụng công cụ thuế để kích thích thị trường phát triển minh bạch, đúng đắn, chứ không nên trở thành một rào cản đối với sự phát triển của thị trường bất động sản. Đánh thuế bất động sản chỉ là một trong nhiều biện pháp giúp cho thị trường bất động sản phát triển minh bạch và bền vững. Biện pháp tối ưu nhất là cần đẩy mạnh quá trình số hóa và xây dựng kho cơ sở dữ liệu về đất đai cũng như dữ liệu về giá trị tài sản là bất động sản.

Ở thời điểm hiện tại, đề xuất trên liệu có phù hợp, thưa ông?

Hoàn toàn chưa phù hợp. Trong suốt thời gian dài, thị trường bất động sản đã liên tiếp gặp những những cú sốc. Ban đầu là dịch bệnh, những khó khăn về địa chính trị quốc tế, rồi tới chính sách siết tín dụng những năm 2022 và sau đó là một số vụ việc tiêu cực. Sau nhiều nỗ lực, thị trường đang bước đầu phục hồi nhưng vẫn còn rất khó khăn. Vấn đề quan trọng nhất lúc này là lấy lại niềm tin của thị trường, tránh mọi cú sốc hay rào cản mới, như việc thêm một sắc thuế với bất động sản. Thực tế, chúng ta đã thấy, thời gian qua TPHCM có đề xuất khung giá đất mới và đã tạo ra sự không đồng thuận ra sao trong xã hội.

Chưa kể, khi người dân mua một mảnh đất đã là nộp thuế thu nhập cá nhân, nộp thuế đất đầy đủ, chưa kể còn tạo công ăn việc làm cho môi giới, tạo điều kiện giúp người bán đất kiếm được tiền, bơm tiền lại vào nền kinh tế... Khi xây nhà trên mảnh đất đó, nghĩa là nhà đầu tư đã đóng góp cho ngành xây dựng, giúp tiêu thụ sắt, thép, gỗ, nội thất... Thêm vào đó, bất động sản không chỉ là nơi để ở, mà còn đóng vai trò là đầu vào của các hoạt động kinh tế. Chẳng hạn, với người sản xuất kinh doanh, ngoài bất động sản thứ nhất là nhà xưởng, cửa hàng… thì họ đều phải sở hữu hoặc đi thuê bất động sản thứ hai để ở. Việc áp thuế với bất động sản thứ hai trong trường hợp này khiến giá hàng hóa dịch vụ họ bán ra phải cộng thêm mức thuế hằng năm và cuối cùng, bên gánh chịu chính là người tiêu dùng.

Để đánh thuế nhà thứ 2, chúng ta cần những điều kiện gì và Việt Nam đã đáp ứng được những điều kiện đó chưa, thưa ông?

Muốn đánh được thuế tài sản trước mắt cần phải kiểm soát được giao dịch bất động sản. Đến bao giờ vẫn còn tình trạng sang tay nhà đất không qua ngân hàng, sàn giao dịch bất động sản… việc đánh thuế tài sản là vô cùng khó khăn vì không thể chứng minh được ai đó có bao nhiêu tài sản để đánh thuế. Khi không thể biết được một người có bao nhiêu bất động sản, việc đánh thuế chỉ làm méo mó thị trường bất động sản, khiến nhà đất khan hiếm hàng hơn và người có thu nhập trung bình, dưới trung bình khó có cơ hội tiếp cận nhà ở. Ở một số quốc gia phát triển, đánh thuế bất động sản không đồng nghĩa với việc chặn được đầu cơ, giá nhà tăng phi mã.

Do đó, để đánh thuế đối với người có căn nhà thứ 2, điều quan trọng nhất là sự minh bạch trong dữ liệu. Chúng ta đã có những bước tiến nhất định trong dữ liệu quốc gia nhưng liệu ta có thể tách bạch mỗi người có bao nhiêu bất động sản không? Hay có tình trạng người có 3-4 căn nhà bỏ hoang thì không phải nộp thuế, người mua nhà cho con cái với nhu cầu ở thực thì lại bị đánh thuế; Người có nhiều nhà ở nhưng trị giá căn nhà nhỏ thì bị đánh thuế nhiều, người có 1 căn nhưng giá trị lớn thì không bị đánh thuế?

Ngoài ra, chúng ta liệu có kiểm soát được các yếu tố, quá trình hình thành một bất động sản không? Đơn cử như một người vay tiền mua nhà. Họ mạnh dạn vay, trả lãi, đóng góp vào nền kinh tế, Nhà nước thu được thuế trong nhiều khâu nhưng cuối cùng có thể bị đóng thuế nhiều hơn. Quan trọng là dữ liệu phải nắm chắc và xem xét kĩ càng thay vì tư duy máy móc cứ có nhà là thu. Chỉ khi có dữ liệu đồng bộ, quản lý minh bạch, người dân có đầy đủ niềm tin thì mới nên từng bước tính tới nghiên cứu về đề xuất tương tự.

Tránh vết xe đổ

Thưa ông, một trong những mục tiêu của đề xuất đánh thuế được nêu lên là để chống đầu cơ bất động sản, tránh tăng giá. Điều này liệu có khả thi không?

Tôi thì có cách nghĩ khác. Đầu cơ thường xuất hiện khi thị trường bất động sản ở thời kỳ sơ khai và non trẻ. Tuy nhiên, hiện tại, thị trường bất động sản tại Việt Nam đã trưởng thành về chính sách, quản lý, các doanh nghiệp có tiềm lực lớn, thông tin thị trường đã rõ ràng minh bạch, người dân có sự hiểu biết tốt. Ngoài ra, các dự án hiện cũng có pháp lý đảm bảo, quy hoạch rõ ràng, Nhà nước kiểm soát minh bạch.

Bất động sản hiện tại tăng theo giá trị thực, với nhiều yếu tố như nhà đầu tư uy tín, chất lượng dịch vụ, quy hoạch dự án, khu vực… Không còn cảnh mua viên gạch, nắm đất rồi xếp hàng đầu cơ. Bởi thế, ta không nên hành chính hóa trong quản lý chỉ để chống đầu cơ, vì đó là việc không cần thiết.

Theo chuyên gia Đinh Thế Hiển, đánh thuế căn nhà thứ 2 sẽ để lại hệ lụy lớn cho thị trường bất động sản Ảnh: D.Q

Mặt khác, về mức giá, đây là vấn đề của cung cầu. Chẳng hạn, Singapore là một quốc gia đất chật người đông trong khi nguồn cung bất động sản rất hạn chế, dẫn đến việc cứ có sản phẩm bất động sản tung ra thị trường thì ắt sẽ tăng giá. Vì lẽ đó, dù có đánh thuế cao hay thấp thì giá bất động sản vẫn sẽ tăng. Không đủ nguồn cung cho nhu cầu của thị trường thì người mua sẵn sàng chấp nhận mức thuế được đưa ra. Thậm chí nếu càng đánh thuế, giá bất động sản càng tăng. Do đó,thuế rõ ràng không phải vấn đề gốc rễ, nếu cứ đi theo hướng này là sai mục tiêu.

Đề xuất đánh thuế bất động sản thứ hai nếu đi vào hiện thực có thể sẽ gây hệ lụy ra sao tới thị trường bất động sản?

Không chỉ nhu cầu sở hữu nhà bị ảnh hưởng, ngay cả những người đi thuê nhà cũng có thể bị tác động, trong đó rất nhiều là những sinh viên, lao động tự do, công nhân… Đó là vấn đề ta cần tính toán bởi nếu một mặt ta hỗ trợ đội ngũ này bằng các chính sách, mặt khác ta lại khiến giá thuê nhà tăng cao thì thực tế đã triệt tiêu hiệu quả của các chính sách an sinh xã hội hiện tại. Rộng hơn, cần tránh tình trạng thuế chồng thuế và cuối cùng gánh nặng dồn cả lên người lao động.Bất động sản không chỉ là nơi để ở mà còn là đầu vào của các hoạt động kinh tế.

Điều tôi lo lắng hơn là vì gánh nặng trên, người dân sẽ “co” lại chi tiêu. Tiêu dùng sẽ rơi vào vòng xoáy giảm, kéo theo là việc làm và cả nền kinh tế. Như vậy, khi áp thuế, chúng ta thu được một khoản nhỏ nhưng lại mất phần lớn. Đó là việc cần tính toán kĩ, dựa trên dữ liệu thật, chứ không chỉ đề xuất một cách võ đoán.

Trung Quốc mới đây đã phải đề xuất nới quy định về đánh thuế, tín dụng với căn nhà thứ 2 cũng như thị trường bất động sản để vực dậy nền kinh tế. Theo ông chúng ta có rút ra kinh nghiệm gì từ bài học của nước này?

Trung Quốc là bài học nhãn tiền về việc sử dụng quá cứng nhắc công cụ thuế suất dành cho những người sở hữu căn nhà thứ hai trở lên nhằm kiềm chế giá nhà tăng nhưng lại tác dụng ngược. Cụ thể, cuối năm 2017, Trung Quốc đưa ra chủ trương nhà là để ở, chứ không phải để đầu cơ. Tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến, Thành Đô… chính quyền quy định rất chặt chẽ việc sở hữu căn nhà thứ 2 trở lên. Chẳng hạn, người mua căn thứ 2 phải đặt cọc từ 60-85% trị giá căn hộ, căn thứ 3 đến 100%, thuế cũng đánh mạnh vào căn hộ thứ 2 trở đi…

Ngoài ra, 2 thành phố Bắc Kinh và Thượng Hải còn nghiêm ngặt hơn trong việc quy định hộ khẩu khi xét duyệt mua nhà.

Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại khi cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài nhiều năm đã làm bốc hơi khoảng 18.000 tỷ USD khỏi tài sản của các hộ gia đình Trung Quốc, lấy đi 18 triệu việc làm, kéo niềm tin của người tiêu dùng cũng như nhu cầu của nhiều sản phẩm như thép đi xuống thì Trung Quốc phải tung gói giải cứu thị trường bất động sản lớn chưa từng thấy, chính thức nới lỏng hạn chế mua căn nhà thứ hai. Sự đánh đổi là quá lớn và khó vực dậy kể cả với quốc gia có nguồn lực mạnh như Trung Quốc bởi bất động sản là lĩnh vực đầu tàu, đóng góp vào nền kinh tế. Chỉ khi bất động sản đồng nhịp với nền kinh tế thì đất nước mới có thể phát triển mạnh mẽ.

Trung Quốc chính là bài học nhãn tiền với Việt Nam. Qua đó, ta thấy rằng, những chính sách cực đoan đã khiến thị trường bất động sản suy thoái và người dân mất niềm tin vào thị trường bất động sản ra sao. Sự đánh đổi là quá lớn và khó vực dậy kể cả với quốc gia có nguồn lực mạnh như Trung Quốc bởi bất động sản là lĩnh vực đầu tàu, đóng góp vào nền kinh tế. Chỉ khi bất động sản đồng nhịp với nền kinh tế thì đất nước mới có thể phát triển mạnh mẽ.

Bởi thế Việt Nam - một nước có nguồn lực không dồi dào như Trung Quốc lại càng cần cẩn trọng hơn trong các quyết sách, tránh tình trạng, suy thoái rồi mới thay đổi.

Cảm ơn ông!

DUY QUANG Xem nhiều

Địa ốc

Bình Thuận công bố nhà đầu tư thực hiện khu đô thị hơn 11.000 tỷ đồng

Địa ốc

‘Xóa bỏ’ thửa đất dưới 15m2 để tránh nhà siêu mỏng, siêu nhỏ

Địa ốc

Địa ốc 24H: Sau thổi giá đất là bỏ cọc; chủ khu dân cư hơn 2.700 tỷ bị phạt nặng

Địa ốc

Sở TN&MT Hà Nội nói gì về tình trạng thổi giá, bỏ cọc đấu giá đất?

Địa ốc

Giá đất huyện sắp lên quận của Hà Nội tăng đến 95% trong một năm

Tin liên quan

Bộ Xây dựng đề xuất đánh thuế người sở hữu nhiều bất động sản

Đánh thuế bất động sản được nhiều hơn mất

Giá bất động sản tăng cao, đánh thuế để ngăn tăng giá, đầu cơ?

MỚI - NÓNG

Công bố quyết định của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Ninh Bình về công tác cán bộ

Xã hội Ban Thường vụ Tỉnh ủy Ninh Bình điều động, bổ nhiệm ông Lưu Văn Hiền, Hiệu trưởng Trường Chính trị tỉnh giữ chức Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy.

Vốn FDI đổ vào bất động sản tăng mạnh

Kinh tế TPO - Theo Cục Đầu tư nước ngoài - Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 9 tháng năm nay, bất động sản là ngành đứng thứ 2 về thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Tổng vốn đăng ký hơn 4,38 tỷ USD, gấp hơn 2,2 lần cùng kỳ 2024.

TPHCM: Chuyển công an điều tra 4 vụ vi phạm về lĩnh vực y tế

Sức khỏe TPO - Từ đầu năm đến nay, Sở Y tế TPHCM đã kiểm tra 605 cơ sở hành nghề khám chữa bệnh, kinh doanh dược, mỹ phẩm….trong đó có 426 cơ sở vi phạm với số tiền xử phạt lên gần 20 tỷ đồng. Ngoài ra, sở này cũng đã chuyển cơ quan điều tra 4 vụ việc có dấu hiệu vi phạm hình sự.